Pustelnia w Pieninach

Pierwszym pustelnikiem pienińskim był Andrzej Stachura z Bobrku koło Oświęcimia. W wieku 36 lat przybył on na Zamkową Górę. Urodził się w 1 grudnia 1868 roku w Bobrku. W roku 1904 przybrał imię Władysława i franciszkański habit. Na miejscu w budowie pustelni pomogli mu szwagrowie Wawrzyniec Kielaska i Franciszek Sulik. W czasie prac Stachura mieszkał w grocie przygotowywanej do utworzenia patrymonium Kingi.

Po urządzeniu się w okolicach zamku, brat Władysław codziennie schodził do Krościenka gdzie uczestniczył w mszy świętej. Turystów gościł wodą z pobliskiego źródełka, a w zimniejsze dni herbatą.    

   Stachura na pustelni spędził 11 lat. 15.08 1915 roku na Zamkową Górę przybyli żandarmi austriaccy, którzy aresztowali go pod zarzutem szpiegostwa. W wyniku śledztwa został uniewinniony. Po wyroku został wcielony do armii austriackiej w której walczył do końca wojny. Na pustelnię po zakończeniu działań wojennych już nie powrócił. Wstąpił do zakonu Reformatów. Zginął w 1919 roku w Gródku Jagiellońskim w czasie oblężenia miejscowego klasztoru przez wojska ukraińskie.

 Po wydarzeniach z sierpnia 1915 roku pustelnia przez 10 lat stała opuszczona. Budynek powoli ulegał dewastacji. Poprzez działanie natury, jak również miejscowych, którzy zniszczyli podłogę, wyrwali drzwi i okna.

 W maju 1924 roku na Zamkowej Górze zjawił się brat Wincenty Kasprowicz, pochodzący z Nijanowa pod Trzemesznem w Wielkopolsce. Urodził się 9 stycznia 1897 roku. Żołnierz I wojny światowej ranny na froncie francuskim, odznaczony Krzyżem Żelaznym.


,,W pierwszym dniu mego przybycia i zamieszkania Pustelni w Pieninach, iż dane mi jest od Boga, ta łaska, to szczęście, iż po tylu latach błąkania i tułania się po świecie upadłem na twarz – próg całowałem (...). Wszedłem na szczyt Zamkowej Góry, tzw. „Ogródka Błogosławionej Kingi”. Rozejrzałem się na Przełom Dunajca, poprzez Pieniny, na Sokolicę (...). Pięknie tu jest wszystko w cudowny zachwyt tu wpada.(...) Potem uradowany w duchu błogo, zeszedłem na dół – by zacząć od odnawiania „Officium” (...). Gdy zamieszkałem na pustelni pienińskiej powiedziałem sobie: Nie będę spał w trumnie nie będę ! Będę spał na pryczy prostej zbitej z desek. Wyniósł ją     [ trumnę] na strych pustelni, niech tam będzie stała! – pod dachem w przechowaniu na Pamiątkę. Będzie przypominała zwykłą trumnę, gdzie zmarłych się kładzie. Ależ za kilka dni nie miał brat Wincenty (...) nie czem spać a nową prycz nie było z czego zrobić – powiedział: Spał poprzednik jego Władysław Stachura, czemu i on Kasprowicz ( ...) spać nie może w niej. (...) Zaś później na boku od ściany wyrył dłutem cytat z Pisma Świętego (...) Łożem naszem są mole a przykryciem robactwo. I natychmiast zniósł ją ze strychu – położył pod ścianą na dwóch małych stoliczkach (...) i spał w niej jak   w najzwyklejszym łóżku. Ktoś na dnie napisał ołówkiem chemicznym trudnym do wymazania – Spało się byczo ! i wiele wiele innych, przede wszystkim Imion i Nazwisk przeróżnych ludzi zwiedzających pustelnię. Ona cała na zewnątrz spisana gdzie tylko było miejsce”.




Kasprowicz każdy dzień spędzał według ustalonego planu:

”5.00 – Wstawanie i ubieranie się

5.15 – Anioł Pański

- Półgodzinne rozmyślanie, refleksja                                             

- Laudes. Lub 12 pacierzy Tercjarskich

- Litania do Najświętszego imienia Jezusa

- Ofiarowanie się Boskiemu Sercu Pana Jezusa

- Intencja Miesięczna

- Ofiarowanie i poświęcenie się Najświętszej Marii

- Do kościoła. Wysłuchanie lub służenie do Mszy

- Przyjęcie Komunii świętej lub gdy pozostanie w domu, śniadanie i zajęcie

- Czytanie

- Anioł Pański

- Rachunek sumienia partykularny

- Komunja Duchowa

- Przypomnienie sobie Punktów Rozmyślania i postanowienia

- Obiad

- Podczas lub po obiedzie czytanie Żywotów Świętych Pańskich

- Dziękczynienie

- Psalm 329 – 50

- Zajęcie

- Nieszpory i Kompleta

- Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa

- Czytanie Duchowne

- Zajęcie

 

Wieczorem, zachodem słońca

- Anioł Pański

- Różaniec: Część Pierwsza, Druga lub Trzecia

- Litania do Najświętszej Marji Panny

- Kolacja

- Podczas lub po kolacji. Czytanie Duchowne lub książki treści religijnej, lub też zajęcie

-Pacierz wieczorny. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo, Wierzę w Boga Ojca, Dziesięcioro Przykazań Bożych.

- Rachunek Sumienia Ogólny

- Spowiedź Powszechna

- Komunia Duchowa

- Akty Strzeliste

- Intencje

- Jutrzenie

- Punkt Rozmyślania

- Adoracja Najświętszego Sakramentu Ołtarza

- Odpoczynek ” .

 

 W roku 1937 przeprowadził badanie intensywności ruchu turystycznego. Według Kasprowicza odwiedziło pustelnię 5 390 osób. W tym z poszczególnych państw: Hiszpania 1, Japonia 1, Niemcy 37, Czechosłowacja 39, Francja 1, Anglia 6, Rosja 1, Stany Zjednoczone Ameryki 1. Wymienione zostają również Prusy Wschodnie 51   i Wolne Miasto Gdańsk 23. W związku z nasilonym ruchem turystycznym na Górze Zamkowej został opracowany regulamin przebywania w obrębie pustelni.

 

,,W powodu wielkiego napływu turystów w lecie uprasza się gości o nie zatrzymywanie się długo wewnątrz ani też w obrębie Pustelni.

Nakazana jest w Pustelni samoobsługa i pozostawienie po sobie ja największego porządku oraz zachowanie ciszy i spokoju.

Za herbatę, którą tylko można dostać na żądanie. Składa się na ręce pustelnika dobrowolną ofiarę /.../ którą się obraca na utrzymanie Pustelni.

Ze względu na grożące niebezpieczeństwo pożaru. Uprasza się szanowną Publiczność  o wstrzymanie się od palenia tytoniu w obrębie Pustelni.

Osoba ubrana w kąpielowy strój, wstęp do pustelni zabroniony ”.






 

 Pustelnik prowadził również sprzedaż za drobną opłatą pamiątek z Góry Zamkowej. Można było u niego nabyć widokówki, znaczki z Pustelnią, Grotą Kingi i Ogródkiem Błogosławionej. Istniała możliwość zakupu książki pt. „ Żywot Błogosławionej Kingi”. W pustelni założył muzeum regionalne. Przez lata pobytu pustelnika na Zamkowej Górze Pieniny odwiedziło wielu znakomitych gości. Między innymi 5 sierpnia 1925 roku Generał Jung. Spotkanie pustelnika z generałem miało wyjątkowy charakter, ze względu na przeszłość wojskową. Karłowicz służył pod Jungiem w 15 dywizji wojska polskiego. Pustelnika odwiedził również znany podróżnik i geograf Stefan Jarosz. W Kronice Pustelni pozostawił on wpis:

 „Jak zwykle wracając z Trzech Koron wstąpiłem do zacnego drogiego brata Pustelnika. Ilekroć patrzę na smutną lecz pogodną twarz Miłego Gospodarza. Zawsze ta sama myśl nasuwa mi się iż w Polsce będzie dobrze. Są bowiem w niej ludzie dla których szczęściem jest nie zdradliwe pragnienie używania światowych rozkoszy lecz praca spokojna w ciszy, nad samym sobą. Bratu pustelnikowi życzę by pobyt samotny    w przecudnym ustroniu przyniósł mu jak największe korzyści dla jego szlachetnej duszy i życzę dalszego wytrwania w jego postanowieniach."

Wraz z powstaniem Parku Narodowego ze strony władz parkowych pojawiło się wiele głosów, apelujących o usunięcie pustelnika z Zamkowej Góry. Władze parku swoją niechęć do pustelni argumentowały wzmożonym ruchem turystycznym do pustelni, który może przybrać charakter ,, niszczycielski ” W czasie wojny pustelnia często odwiedzana była przez partyzantów, miejscowych jak również wojska okupanta.

Problem pobytu pustelnika za władze rozwiązał los. Dnia 11 czerwca 1949 roku  w pustelnię uderzył piorun. Pożar doszczętnie zniszczył dom Kasprowicza. Zdołano uratować jedynie księgi pamiątkowe i relikwiarzyk błogosławionej Kingi. Nieprzytomnego pustelnika od śmierci w płomieniach uratował J. Plewa ze Sromowiec Niżnych. S. Smólski opisując to wydarzenie napisał: „W roku 1949 piorun spalił [pustelnię] ( ...) spokój ponownie wrócił   w owiane legendą ruiny starego zamku .” Po pożarze Kasprowicz przemieszkiwał w ruinach zamku, czyniąc starania pozwalające na odbudowę pustelni. Mimo prób pozwolenia nie otrzymał. W roku 1952 po otrzymaniu dyspensy zawarł związek małżeński. Pracował jako kościelny w parafii Poznań– Naramowice. Nie zapomniał o Plewie, człowieku, który uratował mu życie. Całą rodzinę górala ze Sromowiec, sprowadził do Wielkopolski. Zmarł 30 VIII 1974 roku.


Jakub Dyda