Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w szczawnickim Uzdrowisku pod patronatem Podhale24.pl (duża galeria)

SZCZAWNICA. Uroczystym otwarciem dwóch wystaw w Galerii Pijalni Wód Mineralnych Domu nad Zdrojami – Uchodźstwo polskie na Węgry 1939 r. oraz wystawy o Janosu Esterhazym, rozpoczęły się III Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej zorganizowane przez ambasadę węgierską w Polsce, Miasto i Gminę Szczawnica i Miejski Ośrodek Kultury.

Patronat honorowy nad imprezą objął Marek Sowa, marszałek województwa małopolskiego. Impreza odbywa się pod patronatem Podhale24. pl

Wystawę otworzył Ivan Gyurcsik, ambasador Węgier w Polsce. Nawiązał do września 1939 roku, kiedy Węgry otworzyły granice swojego państwa dla uchodźców z Polski. – Parlament Węgier nie pozwolił Niemcom przejść przez nasze terytorium, aby od południa zaatakować braterskie państwo polskie. Całe społeczeństwo węgierskie przyjęło ponad sto tysięcy uchodźców z Polski, którzy mogli bezpiecznie przeżyć II wojnę światową. Wśród tej grupy uchodźców było wiele tysięcy polskich żołnierzy, którzy później walczyli za wolność swojej ojczyzny i całej Europy. Do 1944 roku, kiedy Węgry znalazły się także pod okupacją niemiecka, polscy uchodźcy mogli żyć swoim własnym życiem, mieć swoje organizacje kulturalne i naukowe. Wzruszająca jest historia – Henryka Sławika, wielkiego zapomnianego bohatera trzech narodów – polskiego, żydowskiego i węgierskiego – mówił ambasador.

Historia jego życia i wielkiego heroizmu w walce o godność i życie wielu tysięcy polskich Żydów opisana jest w książce „Henryk Sławik – Wielki zapomniany Bohater Trzech Narodów”, autorstwa Grzegorza Łubczyka, byłego ambasadora Polski w Budapeszcie na Węgrzech. Drugą jego książką, napisaną wraz z Krystyną Łubczyk, jest „Pamięć - Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939-1946”.

Autor książek jest – jak mówił dr Imre Molnár, doradca polityczny ambasady węgierskiej w Polsce i inicjator Dni Przyjaźni Polsko - Węgierskiej - najlepszym specjalistą od spraw uchodźstwa polskiego na Węgrzech.

W ubiegłym roku odbyła się premiera jego filmu na ten temat pt. Węgierskie serce, który wraz z wykładem o uchodźstwie, był prezentowany w Muzeum Historii Uzdrowiska przy Palcu Dietla.

Druga wystawa prezentuje życie i działalność polityczno – społeczną Janosa Esterhazego, najwybitniejszego węgierskiego polityka okresu międzywojennego, który bronił mniejszości węgierskiej na terytorium Czechosłowacji. Był spokrewniony z polskim rodem Tarnowskich.

To tylko fragment całości wystaw o Uchodźstwie i o Janosu Esterhazym prezentowana w szczawnickiej Galerii. Pozostała część wystawy wędruje po miastach węgierskich, a także prezentowana była na Słowenii i w Austrii.

W dalszej części uroczystości delegacje, mieszkańcy i kuracjusze spotkali się pod pomnikiem założyciela Uzdrowiska, z pochodzenia Węgra, Józefa Szalaya. Odśpiewano hymny – węgierski i polski, pod pomnikiem złożono wiązanki kwiatów.

Jak prowadzący całą uroczystość, dyrektor MOK Piotr Gąsienica powiedział - chociażby z tego tytułu, iż Józef Szalay założył uzdrowisko, Szczawnica ma prawo i obowiązek obchodzić Dni Przyjaźni Polsko- Węgierskiej.

Dla uczczenia pamięci Janosa Esterhazego została odsłonięta tablica pamiątkową na ścianie skalnej przy Promenadzie nad potokiem Grajcarek. Tablicę odsłonili: Ivan Gyurcsik, ambasador Węgier w Polsce i Grzegorz Niezgoda, burmistrz Miasta i Gminy Szczawnica. Wartę honorową pełnili Rycerze Korony św. Stefana, patrona Węgier. Podczas składania wiązanek kwiatów przez polskie i węgierskie delegacje piękną pieśń z nutą patriotyczną śpiewała Aranka Zolcer, która doskonale pamięta lata uchodźstwa polskiego na ziemi węgierskiej. Podczas wernisażu zaśpiewała zapamiętaną z tamtego okresu, po polsku, piosenkę ludową – Krakowiacy.

Ambasador przypomniał zgromadzonej licznie publiczności działalność polityczną tego Wielkiego Węgra.

Napis na tablicy brzmi – Janos hrabia Esterhazy, potomek węgierskiego rodu Esterházych i polskiego rodu Tarnowskich. Urodzony 14 marca 1901 roku w Nyitraujlak w Mirowie w Czechosłowacji. Poseł do Parlamentu Czechosłowacji i Słowacji z ramienia Partii Mniejszości Narodowej.

Podjął nierówną walkę z dwoma totalitaryzmami, w czasach pogardy zachował wiarę i człowieczeństwo łącząc w sobie krew węgierska i polską. Stał się ponadczasowym symbolem braterstwa dwóch narodów.

Delegacje węgierskie odśpiewały, drugą po hymnie narodowym, śpiewaną podczas wielkich uroczystości państwowych i kościelnych, modlitwę – odezwę, do słów XIX węgierskiego poety, która oddaje w pełni te wartości, którym wierny był Janos Esterhazy.

Przy promenadzie można było smakować potrawy i wina węgierskie.

Wieczorna część uroczystości odbyła się w Dworku Gościnnym w Parku Górnym Uzdrowiska. Uroczysty koncert poprzedziło wystąpienie dr Imre Molnára na temat Janosa Esterhazego.

Za wkład w propagowaniu kultury, tradycji i wartości patriotycznych wielkich węgierskich postaci, odznaczeniami państwowymi Węgier zostali odznaczeni – Barbara Węglarz, kustosz Muzeum Pienińskiego im. Józefa Szalaya, Piotr Gąsienica, dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury, współorganizator uroczystości i Grzegorz Niezgoda, burmistrz Miasta i Gminy Szczawnica.

Z kolei władze samorządowe odznaczyły Imre Molnára lokalnym wyróżnieniem – „Perłą Pienin” za zorganizowanie trzech edycji Dni Przyjaźni Polsko – Węgierskiej.

W laudacji do wyróżnienia Tomasz Hurkała, sekretarz Urzędu Miasta Szczawnica podkreślił duże zasługi Imre Molnára dla kształtowania się przyjaźni łączącej Węgrów i Polaków, która sięga ponad 1000 lat. – Dzięki jego wysiłkowi Szczawnicę odwiedzi po raz kolejny replika korony Św. Stefana. Jest propagatorem kultury i historii węgierskiej w Polsce, w tym i w Szczawnicy, a naszą rodzimą tradycję i historię skutecznie przenosi na ziemię węgierską – mówił sekretarz.

Publiczność gorąco oklaskiwała występy- Big Bandu „Harkany”, z Harkan, partnerskiego miasta ze Szczawnicą, zespołu Folklorystycznego „Kincső” i kapeli Gereben Zenekar oraz zespołu muzyki dawnej „Hollóének”.

Późnym wieczorem na scenie przy Promenadzie nad Grajcarkiem wystąpiły zespoły rockowe – z Polski „JOHNY” i Węgier „Hippolit”.

Tekst i zdjęcia Stanisław Zachwieja