VII Pieniński Festiwal Kultur Górskich – Łemków, Rusnaków i Górali pod patronatem Podhale 24

JAWORKI. W amfiteatrze przy rezerwacie Homole odbył się VII Pieniński Festiwal Kultur Górskich – Łemków, Rusnaków i Górali zorganizowany przez Stowarzyszenie na Rzecz Promocji i Rozwoju Jaworek, kierowanym przez Jerzego Pala.

Imprezę prowadzili: Filip Ikoniak, jeden z nielicznych potomków społeczności łemkowskiej zamieszkiwanych tereny Jaworek i Szlachtowej oraz Andrzej Dziedzina –Wiwer ze Szczawnicy, folklorysta, poeta, przewodnik beskidzki i odtwórca roli bacy w sztuce „Wesele Góralskie” granej przez Zespól im. Jana Malinowskiego.

Festiwal rozpoczął się od zapalenia watry, symbolu życia i ogniska domowego, szczególnie bliskiej góralom, która zapalona na wiosnę w bacówce, pali się nieprzerwanie, aż do św. Michała, kiedy rusza z gór jesienny redyk.

Jako pierwsi na scenie zaprezentowali się wspólnie - Zespół Pieśni i Tańca „Juhasy” ze Szczawnicy oraz Góralski Chór „Jaworczanie” z Jaworek. Wykonali piękne starodawne pieśni góralskie i w kompozycji Ewy Zachwiei, kierownika zespołu i dyrygenta chóru. Oprócz tańców góralskich, popularnego śtajerka, obyrtanego i polki, zespół wykonał dwa czardasze – pieniński i węgierski, którego nauczył się podczas realizacji wspólnego projektu kulturalnego z zespołem młodzieżowym z Budapesztu. Przygrywała im kapela Mariusza Tokarczyka w składzie: Maciej Dziedzina, Piotr Tokarczyk, Mariusz Tokarczyk, Robert Gondek, Tobiasz Poręba. Na klawiszach grała Ewa Zachwieja.

Zespół i chór wpisały się trale w kulturę regionu Pienin. Zespół „Juhasy” działa od 1987 roku, za swoją działalność został odznaczony Medalem im. Józefa Szalaya, założyciela szczawnickiego kurortu. Pierwszym zagranicznym wyjazdem był Luksemburg, później Francja, Niemcy, Słowacja. Jest członkiem C.I.O.F. /Światowej Organizacji Folklorystycznej przy ONZ/. Ceni sobie koncert w Rynku w Nowym Targu transmitowanym na żywo tzw. Telemostem, Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II. Patronuje mu Miejski Ośrodek Kultury.

Chór powstał cztery lata temu ze scholi przy parafii p.w. Jana Chrzciciela w Jaworkach. Prowadzi go Mariusz Tokarczyk, a dyryguje Ewa Zachwieja, kierownik PS I st. w Szczawnicy. Doceniony przez jurorów na Festiwalu Pieśni Papieskich w Białym Dunajcu, gdzie zajął I. miejsce. Działa pod patronatem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Jaworek, patronem duchowym jest proboszcz ks. Józef Włodarczyk.

Po ich pięknym występie, gorąco oklaskiwanym przez publiczność festiwalową, na scenie pojawił się zespół dziecięcy „Ruczaj” z Sękowej i okolic prowadzony przez Mirosława Bogonia. Zespół wykonał pieśni łemkowskie, nawiązujące do ich kultury, miłości, zwyczajów i obyczajów. Zespół powstał w 2002 roku, tuż przed pierwszą Watrą Łemkowską. Działa przy Młodzieżowym Domu Kultury w Gorlicach. Grali: Andrzej Łabowski, (akordeon), Stanisław Gurba(skrzypce), Roman Korbicz (kontrabas). Solistki: Agata Kołodziejczyk i Magdalena Puścizna.

Z festiwalem bardzo emocjonalnie związani są ludzie, którzy tu się urodzili, ale po wojnie w ramach Akcji „Wisła” los rzucił ich w inne rejony kraju, najczęściej na tzw. Ziemie Odzyskane. Teraz przyjeżdżają w swoje rodzinne strony, aby dać świadectwo kultury przodków przejawiającej się w wierszach i starodawnych pieśniach łemkowskich.

Na tegorocznym festiwalu gościła tu urodzona Irena Stopa, poetka i pieśniarka. Zaprezentowała swoje wiersze z najnowszego tomiku opisujące piękno tego malowniczego regionu Małych Pienin, gdzie przez wieku żyli Łemkowie we wsiach Czarna i Biała Woda, Jaworki i Szlachtowa, nazwani przez słynnego polskiego etnografa, Romana Reinfussa, Rusinami Szlachtowskimi.

Sceny z „Na bacówce” i „Wesele” z 5. aktowej sztuki „Wesele Góralskie”, pióra Jana Malinowskiego, przedstawił zespół im. Jana Malinowskiego od wielu już lat prowadzony przez Aniele Krupczyńską.

To jeden z nielicznych już zespołów autentycznych na całym Podhalu. A na pewno najstarszy, bowiem został założony w 1922 roku przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawnicy Wyżnej. W swoim dorobku artystycznym ma wiele nagród i wyróżnień na prestiżowych krajowych festiwalach folklorystycznych, cenną nagrodę im. Oskara Kolberga przyznawaną za szczególne zasługi i działania na rzecz kultury ludowej, nagrodę im. Władysława Orkana, a także Medal im. J. Szalaya.
Szczególnym gościem festiwalu był zespół muzyczny „Sereńcza” z okolic Gorlic, który zachwycił publiczność pięknymi utworami łemkowskimi. O każdej pieśni opowiadał jego kierownik artystyczny, Mirosław Bogoń.

Podczas trwania festiwalu można było smakować specjały kuchni łemkowskiej, słuchać opowieści o zawodach, które już odeszły, a także o obrzędach i strojach ludowych opowiedzianych z wielkim znawstwem przez konferansjerów, Filipa Ikoniaka i Andrzeja Dziedzinę –Wiwra.

Tekst i zdjęcia Stanisław Zachwieja