Sprawozdanie Rady Związku Euroregion „Tatry”

2 marca minął rok od chwili powierzenia mi przez Kongres funkcji Przewodniczącego Rady Związku Euroregion „Tatry”. Wpisując się w tą rolę wiedziałem, że stoi przede mną trudne zadanie

z działalności w okresie od 03.03.2011 do 13.03.2012


Bogusław Waksmundzki


Szanowni Delegaci, Szanowni Goście, Panie i Panowie

 

2 marca minął rok od chwili powierzenia mi przez Kongres funkcji Przewodniczącego Rady Związku Euroregion „Tatry”. Wpisując się w tą rolę wiedziałem, że stoi przede mną trudne zadanie kontynuacji dorobku naszego stowarzyszenia, którym przez ponad 16 lat kierował mój znakomity poprzednik Pan Wendelin Haber – Honorowy Prezes Euroregionu „Tatry”.

 

Związek Euroregion „Tatry” jako stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego istnieje i funkcjonuje w ścisłym powiązaniu ze stowarzyszeniem lokalnych samorządów słowackich skupionych w Združeniu Region „Tatry” tworząc wspólnie Transgraniczny Związek Euroregion „Tatry”.

 

Współczesna Europa, a przede wszystkim Unia Europejska kładzie wielki nacisk na współpracę transgraniczną i właśnie ta współpraca jest cechą konstytutywną naszego stowarzyszenia.

 

Sąsiadów się nie wybiera, sąsiadów się ma. Pogranicze polsko-słowackie ma to szczęście, że stosunki sąsiedzkie pomiędzy naszymi narodami i społecznościami lokalnymi układały się zawsze w miarę poprawnie, a atutami naszej współpracy jest to, że Polska i Słowacja są członkami Unii Europejskiej i funkcjonujemy w Strefie Schengen.

 

W okresie sprawozdawczym Rada Związku Euroregion „Tatry”, którą przyszło mi kierować działała w następującym składzie:

 

Wiceprzewodniczący Rady: Antoni Karlak

Członkowie:                         

Władysław Bieda         

Czesław Borowicz

Paweł Dziuban

Stanisław Łukaszczyk    

Grzegorz Niezgoda     

 

Rada przygotowała Sprawozdanie ze swojej działalności za okres od 03.03.2012 do 13.03.2012, które Państwo otrzymaliście. Nie będę więc w swoim wystąpieniu szczegółowo powtarzał treści w nim zawartych. Skoncentruję się tylko na najważniejszych problemach.

 

Gwarantem rozwoju historyczno-kulturowych krain Podhala, Spisza, Orawy,  Liptowa i ziemi sądeckiej położonych wokół Tatr jest unijny Program Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska-Republika Słowacka 2007-2013. To dzięki temu Programowi mogliśmy i w najbliższej perspektywie 2014-2020 będziemy realizować jeszcze więcej projektów tych dużych infrastrukturalnych jak również mikroprojektów, które przyczyniać się będą do rozwiązywania wielu problemów społeczności naszego pogranicza.

 

W roku 2011 z tego Programu realizowane były przedsięwzięcia polegające na  modernizacji i przebudowie dróg na polsko-słowackim pograniczu, wpływające na poprawę ochrony środowiska poprzez budowę infrastruktury komunalnej, a także z ochrony dziedzictwa kulturowego np. w kościele w Szlachtowej i w Lesnicy oraz modernizacji Muzeum Kasprowicza w Zakopanem. Ponadto realizowane były projekty związane z rozwojem turystyki np. Wspólne Tatry,  oraz z dziedziny gospodarki Współpraca gospodarcza bez granic




Gratulujemy wszystkim beneficjentom tych inwestycji i przedsięwzięć.  Niestety w tym miejscu z przykrością muszę stwierdzić, że nie możemy przejść obojętnie obok tego, że w tym Programie nie otrzymały dofinansowania nasze strategiczne projekty tj. Historyczno-kulturowo-przyrodniczy Szlak dookoła Tatr oraz Centrum Informacji Turystycznej, Gospodarczej, turystycznej i Kulturalnej Euroregionu „Tatry”.




Nie przekonują nas słowa Pana Wiceministra Marcelego Niezgody, który konstatuje, że  „… całość procesu oceny i wyboru projektów do dofinansowania została przeprowadzona w sposób przejrzysty i zgodny z obowiązującymi w Programie procedurami”.




Podczas niedawnego spotkania w Dolinie Chochołowskiej na konferencji prasowej Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej deklarowali, że priorytetową sprawą na pograniczu polsko-słowackim w rejonie Tatr jest rozwój turystyki.
A rzeczywistość skrzeczy.

 

Od szeregu lat Euroregion „Tatry” wspólnie z innymi euroregionami zabiega o to, aby zasada subsydialności - tak ważna w demokratycznych społecznościach, była respektowana przez polskie władze. Dążyliśmy i będziemy dążyć do podmiotowego traktowania Euroregionu „Tatry”. Stąd inicjatywa utworzenia Federacji Euroregionów Rzeczypospolitej Polskiej, której celem będzie bronienie interesów naszych organizacji i społeczności pogranicza. Idea ta niebawem wejdzie w życie jeśli dziś Kongres podejmie decyzję o przystąpieniu Euroregionu „Tatry” do Federacji.

 

Cieszymy się, że rolę i znaczenie Euroregionu „Tatry” docenia w coraz większym stopniu Województwo Małopolskie, które wspiera nasze przedsięwzięcia merytorycznie i finansowo. W roku 2011 Marszałek dofinansował kwotą 65 tys. zł projekt sieciowy Od Euroregionu „Tatry” do Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. Właśnie ten projekt jest strategiczny i kluczowy dla Euroregionu „Tatry”, ponieważ osiągnięte w nim produkty i rezultaty będą decydować o dalszym kierunku rozwoju polsko-słowackiej współpracy transgranicznej w perspektywie finansowej Unii Europejskiej 2014-2020. Utworzenie Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej TATRY będzie narzędziem służącym jego założycielom – Związkowi Euroregion „Tatry” z polskiej strony i Združeniu Region „Tatry” ze słowackiej strony - do absorpcji środków unijnych w większym niż dotychczas zakresie. Dzięki projektowi sieciowemu z PWT PL-SK 2007-2013 mamy środki finansowe na profesjonalne przygotowanie i powołanie Ugrupowania. Polsko-słowacka Komisja ds. EUWT,  której współprzewodniczę wraz z panem Stefanem Bielakiem, prowadzi prace nad projektami Konwencji i Statutu. Działania te nie są łatwe. Uzgodnienia wymagają dobrej znajomości prawa europejskiego oraz polskiego i słowackiego. Stąd nasze wizyty studyjne w Brukseli podczas Europejskiego Tygodnia Regionów i Miast tzw. OPEN DAYS oraz w działającym już na pograniczu węgiersko-słowackim EUWT Ister-Granum. 

 

Komisja przygotowała i rozpatrzyła wiele analiz i opracowań. W dniach 14-15 września 2011 r. w Euroregionie „Tatry” w Nowym Targu odbyła się międzynarodowa konferencja z udziałem ekspertów z Komitetu Regionów, Stowarzyszenia Europejskich Regionów Granicznych, utworzonych już Europejskich Ugrupowań Współpracy Terytorialnej, przedstawicieli polskich i słowackich władz państwowych, regionalnych i lokalnych oraz euroregionów.

 

Dziś mogę stwierdzić, że pomimo różnicy zdań w wielu podstawowych kwestiach Komisja doszła do porozumienia w sprawie Konwencji, którą dziś Państwu przedkładamy. Świadczy ona o kompromisie, który polega na tym, że godzimy się, aby siedzibą statutową EUWT TATRY był Kieżmark, natomiast siedzibą Dyrektora czyli organu wykonawczego - Nowy Targ.  Obecnie trwają intensywne prace nad ostateczną wersją Statutu.

 

Niezwykle ważne będzie jak do tych dokumentów ustosunkują się organy polskiej i słowackiej administracji państwowej. Apelujemy do nich, aby przyjęły do wiadomości, że EUWT „Tatry” nie ma zamiaru prowadzić polityki zagranicznej, nie zabiega o przejęcie kompetencji, uprawnień i środków finansowych należących do organów państwa polskiego i słowackiego . EUWT poprzez realizację określonych statutem i konwencją zadań przyczyni się do rozwiązywania transgranicznych problemów społeczności lokalnych pogranicza polsko-słowackiego.

 

Najważniejszym działaniem naszego stowarzyszenia w roku 2011 było zarządzanie projektem parasolowym pt. „Realizacja mikroprojektów na pograniczu polsko-słowackim w latach 2007-2010” w ramach PWT PL-SK 2007-2013. Dzięki temu wykonaliśmy kilkadziesiąt projektów, które zaktywizowały społeczności pogranicza polsko-słowackiego, a z drugiej strony zbudowaliśmy stabilne biuro zatrudniające wykwalifikowany personel finansowany z funduszy europejskich. Aktualnie w Biurze zatrudnionych jest razem z Dyrektorem 13 pracowników w tym:

 

6 pracowników w Dziale realizacji mikroprojektów w ramach Programu Współpracy Transgranicznej PL-SK 2007-2013

2 pracowników w Księgowości

2 pracowników w Dziale statutowym (w tym jeden techniczny)

2 pracowników w ramach projektu sieciowego pt. „Od Euroregionu „Tatry” do Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej” w ramach PWT PL-SK 2007-2013

 

Ogólny stan wdrażania całego projektu parasolowego przez pięciu partnerów tj.: Euroregion Karpacki, Euroregion „Tatry”, Euroregion Beskidy oraz Wyższą Jednostkę Terytorialną w Preszowie i Wyższą Jednostkę Terytorialną w Żylinie (na dzień 31.01.2012) przedstawia załącznik nr 3 do przedłożonego Państwu Sprawozdania.

 

Wynika z niego, że Euroregion „Tatry” spośród pięciu parterów projektu parasolowego jest najbardziej zaawansowany w jego wykonaniu, ponieważ: ma największą liczbę zakończonych projektów - 55, co stanowi 73% wszystkich dofinansowanych   w euroregionie mikroprojektów, ma największą kwotę scertyfikowanych wydatków poniesionych w ramach mikroprojektów– 2.136.993,56 EUR przekazał najwięcej refundacji z EFRR beneficjentom – 1.736.041,32EUR,            co stanowi blisko 76% Funduszu, którym dysponuje.

 

Realizacja mikroprojektów w Euroregionie „Tatry” wpłynęła pozytywnie na rozwój polsko-słowackiej współpracy transgranicznej. Szczególną aktywność wykazali członkowie Związku Euroregion „Tatry” i instytucje działające w miastach, gminach i powiatach należących do euroregionu.  

 

Po raz pierwszy w ramach mikroprojektów możliwa była realizacja małych inwestycji. 

 

W lipcu 2011 roku weszło w życie uproszczenie procedur weryfikacji wydatków dot.  mikroprojektów. Poprawiła się znacząco sytuacja dotycząca skali dokonanych refundacji  zarówno na zarządzanie, jak i dla mikrobeneficjentów  oraz stanu środków, jakimi dysponuje euroregion na przekazywanie tzw. refundacji bieżących dla mikrobeneficjentów.

 

Nie oznacza to, że wdrażanie projektu parasolowego przebiegało bezproblemowo.  Uważamy bowiem, że skomplikowane, zbiurokratyzowane oraz wielostopniowe procedury rozliczania mikroprojektów są nieadekwatne do skali wydatkowanych pieniędzy. Proces rozliczenia i refundacji  mikroprojektów trwa dłużej niż dużych projektów realizowanych w ramach I i II osi priorytetowej Programu i wynosi minimum 6 miesięcy. Powoduje to problemy z płynnością finansową mikrobeneficjentów i euroregionu. Na dzień dzisiejszy zaległości w refundacji środków z EFRR dla: beneficjentów mikroprojektów wynoszą 114.904,28 EUR a dla Euroregionu „Tatry”: 64.929,94 EUR).   

 

Należy jednak zaznaczyć, że wyżej wymienione problemy nie stanowią zagrożenia dla terminowej realizacji projektu parasolowego przez Euroregion „Tatry” i osiągnięcia zakładanych wskaźników produktu i rezultatu. Gorzej jest z pozostałymi partnerami projektu parasolowego.

 

Podstawą funkcjonowania każdej instytucji są środki finansowe. Przychody Związku Euroregion „Tatry” w roku 2011 wyniosły łącznie 1 341 517,38 zł w tym:

 

przychód ze składek członkowskich                                                         393 499,45 zł

przychód na realizację projektu parasolowego
w ramach PWT PL-SK 2007-2013                                                           509 572,19 zł

przychody na realizację projektów własnych:

-      Spotkanie siedmiu kultur pogranicza …                                             122 828,04 zł

-      mikroprojekt 15 lat polsko-słowackiej 
 współpracy transgranicznej  Euroregionu „Tatry”                                     95 737,31 zł

-      projekt sieciowy Od Euroregionu „Tatry” do
Europejskiego Ugrupowania  Współpracy Terytorialnej                              65 000, 00 zł

 

Największą pozycję budżetową stanowiły koszty związane z realizacją projektu parasolowego w wysokości 627 969,56 zł, w tym koszty wynagrodzenia w kwocie 494 187,46 zł. Należy podkreślić, że środki na realizację projektu parasolowego są w 100% refundowane: 85% z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i 15% z rezerwy celowej budżetu państwa.

 

W roku 2011 po raz pierwszy od wielu lat nie była zagrożona płynność finansowa Związku. Nie obeszło się jednak bez zaciągnięcia dnia 21 października w Tatrzańskim Banku Spółdzielczym kredytu w wysokości 200 tys. zł na realizację projektu parasolowego, który w całości został już spłacony. Na marginesie warto podkreślić, że Związek Euroregion „Tatry” przeniósł do tego banku wszystkie rachunki z Banku PeKaO S.A, ponieważ w Banku Spółdzielczym prowadzone są one na korzystniejszych warunkach. Związek zaciągnął również preferencyjny kredyt z Urzędu Miasta Nowego Targu w wysokości 100 tys. zł na realizację projektu sieciowego. Kredyt został udzielony do dnia 30 czerwca 2012 r.

          

Pragnę również poinformować, że Rada Związku Euroregion „Tatry” na posiedzeniu w dniu 2 marca 2012 r. przyjęła ambitny budżet, w którym zaplanowano przychody ogółem w kwocie 1 782 983,50 zł, które są wyższe od przychodów w roku 2011 o 442 415,49 zł. Natomiast wydatki ogółem w roku 2012 zaplanowano w kwocie 1 603 425,00 zł i są one wyższe od wydatków w roku 2011 o  222 223,87 zł.

 

Oczywiście, jak zwykle realizacja tego budżetu będzie wymagać zaciągnięcia kredytów. Przerabiamy to co roku, gdyż bez kredytu funkcjonowanie naszej instytucji byłoby niemożliwe.

 

Szanowni Delegaci, Szanowni Goście, Panie i Panowie,




na zakończenie chciałbym krótko zwrócić uwagę na najważniejsze działania i przedsięwzięcia, które będziemy realizować w roku 2012. Niewątpliwie kluczową sprawą będzie kontynuacja projektu parasolowego . Niebawem Komitet Monitorujący podejmie decyzję o zatwierdzeniu zmian w tym projekcie, co otworzy drogę do ogłoszenia trzeciego ciągłego naboru mikroprojektów na przełomie pierwszego i drugiego kwartału 2012 r. W Euroregionie „Tatry” dostępna kwota wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego to ok. 2 mln EUR. Zważywszy na fakt, że do końca tej perspektywy finansowej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej PL-SK 2007-2013 nie będzie już naboru na duże projekty. Ta informacja pow3inna ucieszyć naszych mikrobeneficjentów.   

 

Oczywiście to zadanie wymagać będzie od personelu Euroregionu wytężonej pracy polegającej m.in. na: pomocy w znalezieniu partnerów zagranicznych dla wnioskodawców, przeprowadzeniu szkoleń, ocenie formalnej i kwalifikowalności mikroprojektów oraz ocenie technicznej, przygotowywaniu list rankingowych dla Podkomitetu Monitorującego, zawieraniu umów z beneficjentami, promowaniu programu, weryfikowaniu raportów składanych przez beneficjentów mikroprojektów, sporządzaniu raportów cząstkowych z postępu realizacji projektu parasolowego oraz wniosków o uruchomienie rezerwy celowej.  

 

Biorąc pod uwagę nasze dotychczasowe doświadczenia sadzę, że wszystkie zaplanowane działania będą przebiegać pomyślnie.

 

Przy tej okazji pragnę poinformować, że będziemy zachęcać mikrobeneficjentów, aby przygotowywali projekty komplementarne, w ramach których powstaną ścieżki narciarskie i rowerowe, a także projekty wspierające równe szanse dla grup marginalizowanych społecznie oraz z ochrony środowiska.

 

PERSPEKTYWY

 

Strategiczna i kluczowa dla Związku Euroregion „Tatry” jest realizacja projektu pt. Od Euroregionu „Tatry” do Europejskiego Ugrupowania Współpraca Terytorialnej.  

 

Na posiedzeniu w dniu 24.01.2012 r. w Nowym Targu Komisja przyjęła projekt Konwencji. Drugim podstawowym dokumentem jest Statut, którego pierwotną wersję uzgodniono na posiedzeniu 28.02.2012 w Kieżmarku. Statut podobnie jak Konwencja musi być przedłożony do rejestracji. Najtrudniejsze do ustalenia są kwestie dotyczące funkcjonowania organów statutowych i ich zadań, sprawy finansów i rachunkowości oraz majątku ugrupowania, a także zasady zatrudniania personelu.

 

Opracowanie projektu Statutu EUWT zakończy pierwszy, kluczowy etap budowania struktur przyszłego ugrupowania. Przedstawiciele samorządów członkowskich Związku Euroregion „Tatry” zostaną szczegółowo zapoznani z projektami konwencji i statutu oraz głównymi założeniami funkcjonowania EUWT, wynikami przeprowadzonych analiz, konsultacji i zebranych opinii oraz podczas warsztatów informacyjnych, które odbędą się do końca II kwartału 2012 r.

 

Przeprowadzenie procesu rejestracji EUWT rozpocznie się od podjęcia decyzji przez Kongresy Związku Euroregion „Tatry” oraz Združenia Region „Tatry” i przyjęcie przez nie dokumentów konstytuujących EUWT. Zostaną one przedłożone do akceptacji właściwym ministerstwom – po stronie polskiej Ministerstwu Spraw Zagranicznych, które podejmuje decyzję w uzgodnieniu z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i Ministerstwem Finansów; natomiast po stronie słowackiej Ministerstwu Transportu, Budownictwa i Rozwoju Regionalnego. Po uzgodnieniu dokumentów zwołane zostanie pierwsze posiedzenie Zgromadzenia, które przyjmie konwencję i statut. Następnie ugrupowanie zostanie formalnie zarejestrowane w Rejestrze Europejskich Ugrupowań Współpracy Terytorialnej, a informacja o utworzeniu EUWT opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

 

Po zarejestrowaniu EUWT w Nowym Targu zaplanowano zorganizowanie konferencji inaugurującej jego działalność. Będzie to równocześnie ostatnie działanie, podsumowujące cały projekt.

 

W roku bieżącym w ramach realizacji projektu parasolowego zamierzamy przeprowadzić prace związane z podniesieniem standardu sali konferencyjnej przez  wymianę okien, zamontowanie klimatyzacji oraz  malowanie.

 

Przymierzając się do tych prac, Rada Związku Euroregion „Tatry” w dniu 28 grudnia 2011 r. wystąpiła do Burmistrza Miasta Nowego Targu Marka Fryźlewicza, z pismem w sprawie przedłużenia umowy użyczenia lokalu w którym obecnie znajduje się siedziba naszego stowarzyszenia, a której termin upływa 4 września 2012 r. lub  ewentualnej sprzedaży lokalu. Do dnia dzisiejszego nie mamy odpowiedzi w tej sprawie. Wyrażamy przekonanie, że władze Miasta niebawem ustosunkują się do naszych propozycji.

 

Euroregion „Tatry” będzie również uczestniczył w grupie roboczej przygotowującej  Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020.

 

Z ważniejszych wydarzeń w ramach Ośrodka Współpracy Polsko-Słowackiej planujemy zorganizować II Biennale Sztuki Naiwnej i Art Burt Pogranicza Polsko-Słowackiego im. Edwarda Sutora, wydanie rocznika Pogranicze polsko-słowackie, przyznanie i wręczenie nagród im. Petera Buriana za wybitne osiągnięcia w rozwoju współpracy transgranicznej dla najlepiej pracujących samorządów i parterów projektu transgranicznego oraz zorganizowanie wystawy malarstwa Jana Kantego Pawluśkiewicza pt. „Eteryczny realizm”, prezentującej architekturę Nowego Targu
i Kieżmarku. Powyższe działania będą finansowane  w ramach mikroprojektów własnych.

 

Biuro Euroregionu „Tatry” planuje również realizację trzeciego projektu pt. Transgraniczne Centrum Informacji Gospodarczej w Euroregionie „Tatry”.

 

 

Szanowni Państwo,




Na zakończenie dziękuję wszystkim członkom Euroregionu „Tatry” za poważne i rzetelne traktowanie udziału w naszym stowarzyszeniu. Dziękuję za współpracę kolegom – członkom Rady, Komisji rewizyjnej i Komisji problemowych stowarzyszenia. Wasze społeczne zaangażowanie przyczyniło się do dobrego funkcjonowania naszej organizacji.

 

Gorące słowa podziękowania kieruję pod adresem naszych partnerów Słowaków na  ręce Przewodniczącego Jana Pavlika i Dyrektora Milana Nevlazly.

 

Za rzetelną i kompetentną pracę składam podziękowanie pracownikom naszego biura.

 

Szczere wyrazy podziękowania przekazuję Marszałkowi Województwa Małopolskiego Panu Markowi Sowie i jego przedstawicielom w naszym Związku: Pani Dyrektor Elżbiecie Kantor i Panu Dyrektorowi Jakubowi Szymańskiemu. Merytoryczna i finansowa pomoc województwa bardzo nam się przydała w roku 2011.

 

Również serdeczne podziękowania składam Panu Dyrektorowi Stanisławowi Pajorowi z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, którego zespół wykonuje funkcje kontrolne naszych projektów realizowanych w ramach PWT PL-SK 2007-2013. Dziękuję za to, ze w swojej surowości ocen jest kompetentny i obiektywny.

 

Ciepłe słowa kieruje pod adresem naszych kolegów z Euroregionu Karpackiego, którzy podjęli się niełatwej roli pełnienia funkcji Lead Partnera projektu parasolowego.